**افسانه شخصیت تغییرناپذیر**
آیا تاکنون از خود پرسیده اید که آیا ویژگی های شخصیتی شما قابل تغییر هستند؟ احتمالاً برخی از آزمون‌های شخصیتی را انجام داده‌اید و نتایج شما را در دسته‌بندی‌های مختلف مانند درون‌گرا، برون‌گرا، شهودی یا احساسی قرار داده است. در حالی که بسیاری از مدارس و سازمان‌ها از این آزمون‌ها برای راهنمایی افراد به سمت مشاغل ایده‌آل استفاده می‌کنند، تحقیقات جدید در علم شخصیت نشان می‌دهد که بر خلاف تصور رایج، ما قرار نیست تا آخر عمر با همان شخصیتی که با آن متولد می‌شویم زندگی کنیم. در واقع، ویژگی‌های شخصیتی در طول زمان قابل تغییرند.
**شخصیت چیست؟**
به گفته روان‌شناسان، شخصیت شیوه‌ی منحصر به فرد شما در تفکر، احساس و رفتار را نشان می‌دهد. شما با چه دیدگاهی به موقعیت‌های زندگی نگاه می‌کنید؟ آیا به نیمه پر لیوان نگاه می‌کنید یا در ناامیدی و بدبینی غرق می‌شوید؟ آیا همیشه در آخرین لحظه کارها را انجام می‌دهید یا با برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی پیش می‌روید؟
شخصیت را می‌توان مجموعه‌ای از برچسب‌ها در نظر گرفت که بر اساس پاسخ‌های شما به سوالات فوق شکل می‌گیرند. بر همین اساس، ممکن است به شما برچسب خوش‌بین، همدل یا قابل اعتماد داده شود. با این حال، مطالعات نشان داده که همه‌ی این برچسب‌ها را می‌توان به پنج ویژگی کلی خلاصه کرد که روان‌شناسان آن را «پنج عامل بزرگ» می‌نامند.
**پنج عامل بزرگ**
در اوایل قرن بیستم، روان‌شناسان مجموعه‌ای از کلمات را که ماهیت انسان را توصیف می‌کند از فرهنگ لغت استخراج کردند. آن‌ها این کلمات را در گروه‌هایی با مضامین مشابه دسته‌بندی کردند. برای مثال، کلماتی مانند «مهربان»، «متفکر» و «دوستانه» در یک گروه قرار گرفتند. در نهایت، مشخص شد که بیش از هزار کلمه را می‌توان در پنج گروه مجزا با ویژگی‌های قابل تشخیص جای داد: روان‌رنجوری، برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی، سازگاری و گشودگی به تجربه.
**چه چیزی شخصیت نیست؟**
افراد اغلب شخصیت خود را همچون هسته اصلی وجودشان می‌دانند و از آن محافظت می‌کنند. با این حال، طبق تعریف علمی، شخصیت شامل علایق، دوست داشتن‌ها یا نداشتن‌ها و ترجیحات نمی‌شود. شخصیت، حس شوخ‌طبعی یا ارزش‌های زندگی که برای شما مهم هستند را شامل نمی‌شود. به عبارت دیگر، تغییر ویژگی‌های پنج عامل بزرگ به معنای تغییر هسته‌ی شخصیت شما نیست. بلکه تنها به معنای یادگیری نحوه پاسخگویی و واکنش به موقعیت‌های زندگی با افکار، احساسات و رفتارهای متفاوت است.
**آیا امکان تغییر شخصیت وجود دارد؟**
با وجود اینکه تغییر شخصیت دشوار به نظر می‌رسد، افراد همیشه می‌توانند نحوه تفکر، احساس و رفتار خود را تغییر دهند. برای مثال، فرض کنید شما فردی کم‌اعتماد هستید. اگر شروع کنید به فکر کردن در مورد اینکه «به موقع رفتن به ملاقات دوستانم برایشان احترام است»، احتمال بیشتری وجود دارد که زودتر به قرار برسید. این کار باعث ایجاد احساس غرور و افتخار در شما می‌شود و رفتارهای جدیدی مانند تنظیم زنگ ساعت یا برنامه‌ریزی دقیق را تقویت می‌کند. با اتخاذ این رفتارها، در حال تجسم و نمایش ویژگی‌های یک فرد قابل اعتماد هستید. با حفظ این تغییرات در طول زمان، شخصیت شما تغییر کرده و به فرد قابل اعتمادی تبدیل می‌شوید.
**تحقیقات تغییرات شخصیتی را تأیید می‌کنند**
به طور کلی، شخصیت افراد در طول زمان دستخوش تغییر می‌شود. با افزایش سن، افراد تمایل کمتری به احساسات منفی دارند و دیدگاه‌های مثبت بیشتری اتخاذ می‌کنند. آن‌ها کمتر دیگران را قضاوت می‌کنند، وظیفه‌شناس‌تر می‌شوند و بر روابط مثبت تأکید بیشتری می‌کنند.
البته تغییرات قابل توجهی وجود دارد. برخی از افراد بسیار تغییر می‌کنند در حالی که برخی دیگر تقریباً بدون تغییر باقی می‌مانند. علاوه بر این، تحقیقات نشان داده که مداخلات شخصیتی نیز می‌تواند در تغییر ویژگی‌های شخصیتی مؤثر باشد. محققان معتقدند که افراد می‌توانند با ایجاد تغییرات آگاهانه در تفکر و رفتار خود، سرعت تغییر شخصیت را افزایش دهند. این تکنیک‌ها می‌توانند طی کمتر از ۲۰ هفته تغییرات معناداری ایجاد کنند و نکته مثبت این است که برای انجام آن‌ها نیازی به مراجعه به روان‌درمانگر نیست. در واقع، می‌توان با تکنیک‌های نسبتاً ساده شناختی- رفتاری به این هدف دست یافت.
اولین جزء تغییر، الگوی فکری است که بخشی از توانایی شناختی شماست. مهم است که از افکار خود آگاه باشید و بدانید که آیا این افکار شما را از رسیدن به رفتار موردنظر باز می‌دارند یا خیر. برای مثال، اگر الگوی فکری شما این باشد که «همه به خودشان فکر می‌کنند و خودخواه هستند»، احتمالاً در برابر دیگران حالت تدافعی به خود می‌گیرید. در چنین شرایطی، دیگران به شما واکنش منفی نشان خواهند داد. با این حال، اگر این نگرش را تغییر دهید، می‌توانید در ارتباطات خود با دیگران به آن‌ها اعتماد کنید و شاهد رفتاری متفاوت از آن‌ها باشید.
این استراتژی‌های شناختی-رفتاری برای تغییر شخصیت بسیار مهم هستند، زیرا شخصیت اساساً نحوه تفکر و رفتار است. بر همین اساس، با ایجاد تغییرات مداوم در نگرش و رفتارتان، می‌توانید عادت‌های پایداری را ایجاد کنید که در نهایت منجر به تغییر شخصیت شما خواهند شد.
