**هوش مصنوعی در مسیر دریافت نوبل**
در سال 2021، هیروآکی کیتانو، دانشمند ژاپنی، چالش “نوبل تورینگ” را مطرح کرد و از محققان خواست تا یک “هوش مصنوعی علمی” ایجاد کنند که تا سال 2050 بتواند به طور مستقل تحقیقات علمی در سطح نوبل انجام دهد.
در حالی که قرار است برندگان نوبل امسال بین 7 تا 14 اکتبر اعلام شوند، برخی از دانشمندان در تلاش هستند تا یک هوش مصنوعی مستحق دریافت این جایزه را خلق کنند.
طبق گفته راس کینگ، استاد هوش ماشینی در دانشگاه چالمرز سوئد، در حال حاضر حدود 100 “ربوتیست علمی” در جهان وجود دارد.
کینگ و همکارانش در سال 2009، “آدام”، اولین ربوتیست علمی را معرفی کردند که مستقلاً اکتشافات علمی انجام داد.
کینگ گفت: “ما رباتی ساختیم که خود علوم جدید کشف کرد، فرضیه های علمی جدیدی تولید و آزمایش کرد و صحت آنها را تایید کرد.”
این ربات برای ایجاد فرضیه ها و سپس طراحی آزمایش هایی برای بررسی آنها برنامه ریزی شده بود. همچنین آزمایشگاه های رباتیک را برای اجرای آزمایش ها برنامه ریزی می کرد، سپس از آن فرآیند یاد می گرفت و تکرار می کرد.
**بی اهمیت بودن اکتشافات**
آدام به مطالعه مکانیسم های درونی مخمر اختصاص داده شد و کارکرد ژن هایی را کشف کرد که قبلا در این موجود ناشناخته بودند. در مقاله ای که توسط سازندگان این ربوتیست علمی منتشر شد، اشاره شده بود که این اکتشافات “محدود” بودند، اما “بی اهمیت” نبودند.
بعداً یک ربوتیست علمی دیگر به نام “ایو” برای مطالعه داروهای احتمالی برای مالاریا و سایر بیماری های گرمسیری طراحی شد.
به گفته کینگ، ربوتیست های علمی مزایایی نسبت به دانشمندان انسانی دارند. وی توضیح داد: “این تحقیقات هزینه کمتری دارد زیرا ربات ها 24 ساعته و 7 روز هفته کار می کنند” و اضافه کرد که آنها در ثبت جزئیات هر مرحله از فرآیند دقیق تر عمل می کنند.
با وجود این، کینگ اذعان کرد که هوش مصنوعی هنوز فاصله زیادی با تبدیل شدن به یک دانشمند در حد نوبل دارد و گفت آنها برای رسیدن به آن سطح، باید “بسیار باهوش تر” شوند و قادر به “درک تصویر بزرگ تر” باشند.
**علم در امان از هوش مصنوعی**
اینگا استرومکه، دانشیار دانشگاه علم و فناوری نروژ، گفت که حرفه علمی در حال حاضر در امان است. او گفت: “سنت علمی به این زودی ها به دست ماشین تصاحب نخواهد شد.”
با این حال، استرومکه اضافه کرد که این به معنای “غیرممکن بودن” نیست و افزود کاملاً مشخص است که هوش مصنوعی در حال تأثیرگذاری بر روش انجام فعالیت علمی است و این تأثیر ادامه خواهد داشت.
یکی از مثال های کاربرد آن، “آلفافولد” است، یک مدل هوش مصنوعی که توسط شرکت “دیپ مایند” ساخته شده و از آن برای پیش بینی ساختار سه بعدی پروتئین ها بر اساس اسیدهای آمینه استفاده شده است.
استرومکه گفت: “ما می دانستیم که رابطه ای بین اسیدهای آمینه و شکل نهایی سه بعدی پروتئین ها وجود دارد… و سپس از یادگیری ماشینی برای یافتن آن استفاده کردیم.”
او توضیح داد که پیچیدگی چنین محاسباتی برای انسان ها بیش از حد طاقت فرساست و گفت: “ما ماشینی داریم که کاری را انجام داده که هیچ انسانی نمی توانست انجام دهد.”
در عین حال، از نظر استرومکه، مورد آلفافولد یکی از نقاط ضعف مدل های هوش مصنوعی فعلی مانند شبکه های عصبی را نیز نشان می دهد. این مدل ها در پردازش حجم عظیمی از اطلاعات و ارائه پاسخ مهارت بسیاری دارند، اما در توضیح اینکه چرا پاسخی که می دهند درست است، چندان خوب عمل نمی کنند.
بنابراین، در حالی که بیش از 200 میلیون ساختار پروتئینی که توسط آلفافولد پیش بینی شده اند “بسیار مفید” هستند، اما استرومکه می گوید که دستگاه “به ما درباره میکروبیولوژی چیزی آموزش نمی دهد”.
**کمک به توسعه هوش مصنوعی**
استرومکه بر این باور است که علم به دنبال درک جهان است و صرفاً به دنبال “درست حدس زدن” نیست. با این حال، کار پیشگامانه ای که توسط آلفافولد انجام شده است، باعث شده تا کارشناسان ذهن های پشت آن را به عنوان پیشتازان دریافت جایزه نوبل معرفی کنند.
جان جامپر، مدیر دیپ مایند گوگل، و دمیس هسابیس، مدیرعامل و یکی از بنیانگذاران این شرکت، در سال 2023 جایزه معتبر لسکر را دریافت کردند.
گروه تحلیلگر “کلاریویت” که بر نامزدهای احتمالی نوبل در علوم نظارت می کند، این دو نفر را در میان گزینه های برتر برای دریافت جایزه نوبل شیمی 2024 قرار داده است.
دیوید پندلبری، رئیس این گروه پژوهشی، اذعان داشت که مقاله ای که در سال 2021 توسط جامپر و هسابیس منتشر شد، هزاران بار مورد استناد قرار گرفته است، اما این روند برای هیئت داوران نوبل غیرمعمول است که کارهای علمی به این سرعت پس از انتشار مورد تقدیر قرار گیرند.
با این حال، او اطمینان دارد که فاصله زیادی نمانده تا روزی که پژوهش هایی که به کمک هوش مصنوعی انجام شده اند، برنده معتبرترین جوایز علمی شوند.
او گفت: “من مطمئنم که در دهه آینده جوایز نوبلی اهدا خواهند شد که به نوعی به کمک محاسبات به دست آمده اند و این روزها محاسبات بیشتر و بیشتر توسط هوش مصنوعی انجام می شود.”