اخترشناسان برای اولین بار موفق به ثبت تصویری بینظیر از مراحل پایانی حیات یک ستاره شدند. این جرم آسمانی غولپیکر، در آستانهی انفجار ابرنواختری و در محاصرهی سحابی عظیمی از گاز و غبار کیهانی قرار دارد. مطالعهی این ستاره در حال احتضار، که با نام WOH G64 شناخته میشود، در مجلهی معتبر Astronomy & Astrophysics به چاپ رسیده است.
این ستاره غول سرخ، در ابر ماژلانی بزرگ، کهکشانی همسایه با کهکشان راه شیری، و در فاصلهی حدود ۱۶۰ هزار سال نوری از زمین واقع شده است. تصویر ثبتشده با استفاده از تداخلسنج تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT Interferometer) در شیلی گرفته شده و ساختار پیچیدهی این غول آسمانی را در مراحل آخر عمرش به نمایش میگذارد. ساختار پیلهای شکل و درخشان گاز و غبار اطراف ستاره، به احتمال زیاد در اثر خروج مواد از خود ستاره شکل گرفته است. وجود حلقهای بیضوی ضعیفتر در اطراف پیلهی اصلی، موضوعی است که محققان در حال بررسی دلایل احتمالی آن هستند.
شکل غیرکروی این سحابی، نشاندهندهی پراکندگی نامتقارن مواد در اطراف ستاره است. دانشمندان گمان میکنند که این عدم تقارن، به دلیل فورانهای قویتر مواد در برخی جهات خاص نسبت به بقیهی جهات میباشد. احتمال دیگری که مطرح شده، تأثیر گرانشی یک ستارهی همدم نامرئی بر روی این ساختار است.
قبل از آغاز مراحل پایانی عمرش، جرم WOH G64 بین ۲۵ تا ۴۰ برابر جرم خورشید تخمین زده میشد. اما اکنون قطر این ابرغول سرخ، به اندازهی فاصلهی خورشید تا مدار سیارهی زحل رسیده است! عمر کوتاهی که این ستارهی پرجرم دارد (بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون سال)، در مقایسه با عمر میلیاردها سالهی خورشید، یک تناقض جالب توجه است.
این تصویر بیسابقه، برای اولین بار ساختارهای پیچیدهی اطراف یک ستاره در حال مرگ را به نمایش میگذارد، ساختاری که تاکنون حتی در کهکشان راه شیری نیز مشاهده نشده است. مشاهدات ده سالهی اخترشناسان نشان میدهد که ظاهر WOH G64 طی این مدت به طور قابل توجهی تغییر کرده و کاهش روشنایی ستاره، احتمالا به دلیل افزایش تراکم گاز و غبار اطرافش میباشد.
عوامل محیطی در ابر ماژلانی بزرگ، که میزان غبار و عناصر فلزی در آن کمتر از راه شیری است، نیز در شکلگیری و مرگ این ستارگان نقش دارند. این شرایط، به اوایل پیدایش جهان شباهت داشته و میتواند اطلاعات ارزشمندی دربارهی وضعیت کهکشان راه شیری در مراحل اولیهی شکلگیریاش در اختیار ما قرار دهد.