دادههای کاربران و ارزش بیسابقه در اقتصاد دیجیتال
دادههای کاربران امروز به یکی از مهمترین داراییهای جهان دیجیتال بدل شدهاند؛ تا جایی که بسیاری از کارشناسان آن را «نفت جدید» مینامند. شرکتهای فناوری بزرگ و کوچک با بهرهگیری از ابزارهای مختلف، حجم عظیمی از اطلاعات شخصی و رفتاری کاربران را جمعآوری کرده و به فروش میرسانند. این روند، به گفته تحلیلگران، به نوعی نبرد نابرابر میان کاربران عادی و غولهای فناوری شباهت دارد.

روشهای اصلی جمعآوری دادههای کاربران
سم جونز، بنیانگذار شرکت Gener8، تأکید میکند که دادههای کاربران از مسیرهای متعددی و اغلب بهطور نامحسوس جمعآوری میشوند. مهمترین روشها عبارتند از:
- کوکیها: فایلهای ردیابی که با پذیرش آنها، کاربران عملاً به دهها شرکت اجازه دسترسی به اطلاعات خود میدهند.
- پیکسلها و اثر انگشت دستگاهها: ابزارهایی که اطلاعاتی مانند نوع مرورگر، اندازه صفحه و فونتها را برای شناسایی دستگاه جمعآوری میکنند.
علاوه بر این، بسیاری از اپلیکیشنهای موبایلی دادههایی همچون موقعیت مکانی و الگوی استفاده کاربران را به شرکتهای ثالث ارسال میکنند.
نقش دلالان داده در فروش اطلاعات کاربران
شرکتهای موسوم به «دلال داده» اطلاعات گردآوریشده را به تبلیغکنندگان، شرکتهای بیمه و حتی گروههای سیاسی میفروشند. دادهها معمولاً در دو دسته اصلی قرار میگیرند:
- دادههای شخصی مانند نام، ایمیل و شماره تلفن
- دادههای رفتاری شامل جستوجوها، کلیکها و مدت زمان حضور در وبسایتها
ترکیب این دادهها امکان پیشبینی علایق، عادات و حتی رویدادهای مهم زندگی کاربران را فراهم میکند.
چرا دادههای کاربران ارزشمند هستند؟
تبلیغات هدفمند مهمترین دلیل جمعآوری دادههای کاربران است. هرچه شناخت شرکتها از رفتار و نیازهای کاربران دقیقتر باشد، فروش محصولات و خدمات با موفقیت بیشتری انجام میشود. علاوه بر تبلیغات، دادهها برای پژوهشهای تجاری و شناسایی روندهای بازار نیز به کار گرفته میشوند.
راهکارهای کنترل دادههای کاربران
کارشناسان تأکید دارند که کنترل دادههای کاربران هرچند دشوار، اما امکانپذیر است. برخی اقدامات عملی عبارتند از:
- حذف حسابهای قدیمی و غیرضروری و بازبینی تنظیمات حریم خصوصی در شبکههای اجتماعی
- محدودسازی مجوزهای اپلیکیشنها و استفاده از ابزارهای فنی مانند نرمافزارهای امنیتی و ویپیان
همچنین قوانین جدید حفظ حریم خصوصی به کاربران اجازه میدهد درخواست رسمی برای حذف دادههایشان ثبت کنند. با این حال، بسیاری معتقدند که کفه ترازو همچنان بهنفع شرکتهای بزرگ سنگینی میکند و نیازمند مراقبت و پاکسازی مستمر است.
جمعبندی
دادههای کاربران امروز به ستون اصلی اقتصاد دیجیتال تبدیل شدهاند. از کوکیها و اپلیکیشنها گرفته تا دلالان داده، همه در چرخهای قرار دارند که ارزش اطلاعات شخصی را به سطحی بیسابقه رسانده است. در این میان، تنها با افزایش آگاهی و استفاده از ابزارهای محافظتی میتوان تا حدی کنترل دادههای کاربران را در دست گرفت و از سوءاستفادههای احتمالی جلوگیری کرد.

سینا علیپور
او دانشجوی رشته مهندسی کامپیوتر در مقطع کارشناسی است و فعالیت حرفهای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۸ با یک بلاگ شخصی در حوزه فناوری آغاز کرده است. وی پس از مدتی به عنوان نویسنده آزاد در مجلههای آنلاین تکنولوژی فعالیت کرد و در حال حاضر، دبیر سرویس نقد و بررسی گجتهای هوشمند در یک مجله معتبر تکنولوژی است.