شرکت نورالینک، تحت هدایت ایلان ماسک، با انتشار ویدئوهایی خیرهکننده، از پیشرفتی چشمگیر در حوزه فناوریهای عصبی پرده برداشت. این ویدئوها نشان میدهند که افراد دارای ناتوانی حرکتی شدید، اکنون میتوانند تنها با قدرت افکار خود و از طریق یک تراشه مغزی کاشتهشده، بازوهای رباتیک را برای انجام فعالیتهای روزمره کنترل کنند. این دستاورد نه تنها نویدبخش تحولی اساسی در توانبخشی حرکتی است، بلکه افقهای جدیدی را در تعامل انسان و ماشین میگشاید و به معلولان حرکتی امید تازهای برای بازیابی استقلال میبخشد.
تراشه مغزی نورالینک: گامی بلند در بازیابی استقلال حرکتی
نتایج آزمایشهای بالینی اخیر شرکت نورالینک، فصلی جدید را در عرصه پزشکی و فناوری رقم زده است. در این آزمایشها، دو بیمار داوطلب که از فلج کامل رنج میبردند، توانستند با موفقیت یک بازوی رباتیک را کنترل کنند. نولند آربو، ملقب به «راکی»، که از سال ۲۰۰۶ در پی یک حادثه دچار فلج از ناحیه گردن به پایین شده است، در ویدئوی منتشرشده نشان داد چگونه تنها با تفکر، بازوی رباتیک را به سمت دهان خود هدایت میکند. پیش از این، او برای انجام فعالیتهایی مانند بازیهای ویدیویی، از کنترلکنندههای دهانی استفاده میکرد، اما اکنون با تراشه مغزی نورالینک، سطح جدیدی از کنترل را تجربه میکند.
نیک رِی، دیگر شرکتکننده در این مطالعه که به بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) مبتلاست، نیز توانایی خود را در برداشتن یک فنجان و نوشیدن از آن با کمک همین فناوری به نمایش گذاشت. این دستاوردها نشاندهنده جهشی بزرگ از کنترل واسطهای دیجیتال و نرمافزاری به سمت کنترل مستقیم و فیزیکی دستگاههای رباتیک است. نورالینک تأکید کرده است که هدف نهایی، گسترش دامنه دستگاههای قابل کنترل از طریق این رابط مغز و کامپیوتر (BCI) است تا شامل طیف وسیعی از ابزارهای کمکی شود.
فناوری تراشه مغزی: پلی میان فکر و عمل
رابط مغز و کامپیوتر (BCI) سیستمی پیشرفته است که ارتباط مستقیمی بین مغز انسان و دستگاههای الکترونیکی خارجی برقرار میکند. این فناوری با ثبت فعالیتهای الکتریکی مغز (مانند امواج مغزی) و رمزگشایی آنها به دستورات دیجیتال، به کاربران امکان میدهد تا تنها با نیروی فکر، کامپیوترها، پروتزها، و اکنون بازوهای رباتیک را کنترل کنند. تراشه مغزی نورالینک، که به صورت جراحی در قشر حرکتی مغز کاشته میشود، شامل هزاران الکترود بسیار ریز است که سیگنالهای عصبی را با دقت بالا ثبت کرده و به یک رایانه خارجی منتقل میکنند. این رایانه سپس این سیگنالها را به دستورات حرکتی برای بازوی رباتیک ترجمه میکند.
تاکنون بیش از ۱۰ هزار نفر برای دریافت این تراشه مغزی در فهرست انتظار نورالینک ثبتنام کردهاند، هرچند آزمایشهای بالینی فعلی صرفاً بر روی افرادی با شرایط خاص مانند فلج کامل متمرکز است. این فناوری نه تنها میتواند کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت شدید را به طرز چشمگیری بهبود بخشد، بلکه پتانسیلهای بیشماری برای کاربردهای آینده، از جمله افزایش قابلیتهای شناختی و حسی انسانهای سالم، دارد.
فراتر از کنترل بازوی رباتیک: چشمانداز بلندمدت ایلان ماسک
ایلان ماسک، بنیانگذار نورالینک، همیشه چشماندازهای جاهطلبانهای برای این فناوری ترسیم کرده است. او در اظهارنظرهای پیشین خود، از امکان آپلود و ذخیره خاطرات انسانی و حتی ایجاد «جاودانگی دیجیتال» سخن گفته است. این ایده شامل بارگذاری آگاهی انسان در یک بدن رباتیک یا شبیهسازی دیجیتال است. گرچه این مفاهیم هنوز در حد داستانهای علمی-تخیلی به نظر میرسند و چالشهای علمی، فلسفی و اخلاقی عظیمی در پی دارند، اما نشاندهنده عمق تفکر و مقیاس بلندپروازیهایی است که در پس توسعه تراشه مغزی نورالینک نهفته است. هدف کوتاهمدت و عملیتر نورالینک، بازگرداندن و بهبود عملکردهای حیاتی مانند بینایی، شنوایی و توانایی حرکت برای میلیونها نفر در سراسر جهان است.
چالشها و ملاحظات اخلاقی در مسیر فناوری تراشه مغزی نورالینک
همانند هر فناوری پیشرفتهای که به طور مستقیم با جسم و ذهن انسان در ارتباط است، توسعه و گسترش تراشه مغزی نورالینک نیز با چالشها و ملاحظات اخلاقی متعددی روبرو است که باید به دقت مورد توجه قرار گیرد:
حریم خصوصی و امنیت دادهها: سیگنالهای مغزی حاوی اطلاعات بسیار حساس و شخصی هستند. حفاظت از این دادهها در برابر سوءاستفاده یا حملات سایبری از اهمیت بالایی برخوردار است.
اثرات بلندمدت کاشت: اثرات بلندمدت کاشت تراشه مغزی در بافتهای عصبی، از جمله احتمال التهاب، عفونت، یا تغییرات ناخواسته در عملکرد مغز، هنوز نیازمند پژوهشهای گسترده است.
دسترسی و عدالت: هزینه بالای این فناوری در مراحل اولیه ممکن است آن را تنها برای افراد خاصی قابل دسترس کند، که این مسئله نگرانیهایی را در مورد شکاف دیجیتال و عدالت در دسترسی به درمانهای پیشرفته ایجاد میکند.
با این حال، دستاوردهای اخیر نورالینک نشان میدهد که فناوری رابط مغز و کامپیوتر، پتانسیل انقلابی برای بهبود کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت دارد. در حالی که راه طولانی و پرچالشی در پیش است، هر گام در این مسیر، دریچهای جدید به سوی آیندهای باز میکند که در آن محدودیتهای فیزیکی انسان به شکل بیسابقهای کمتر شوند.
مطالب مرتبط
- ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل موفق به کسب رتبه برتر ارزیابی عملکرد شد
- بازگشت باشکوه تویوتا به جادههای ایران: مجوز رسمی ورود لندکروزر و پرادو ۲۰۲۵ صادر شد
- گوگل برای تحقق وعده کربن صفر، سرمایهگذاری عظیمی در توسعه مراکز داده خورشیدی خود آغاز کرد
- دانشمندان کمبریج چهار مقطع کلیدی برای بازسازماندهی مغز انسان شناسایی کردند
سینا علیپور
او دانشجوی رشته مهندسی کامپیوتر در مقطع کارشناسی است و فعالیت حرفهای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۸ با یک بلاگ شخصی در حوزه فناوری آغاز کرده است. وی پس از مدتی به عنوان نویسنده آزاد در مجلههای آنلاین تکنولوژی فعالیت کرد و در حال حاضر، دبیر سرویس نقد و بررسی گجتهای هوشمند در یک مجله معتبر تکنولوژی است.
