بررسی‌های جدید دانشمندان با استفاده از تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) منجر به شناسایی شواهد مستقل از وجود احتمالی گازهای زیستی در جو یک سیاره فراخورشیدی دوردست به نام K2-18b شده است؛ یافته‌ای که می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین سرنخ‌ها در جستجوی حیات در خارج از زمین تلقی شود.
پژوهشگران با بهره‌گیری از قابلیت‌های تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا، بار دیگر موفق به تشخیص نشانه‌هایی از ترکیبات شیمیایی خاص در جو سیاره K2-18b شده‌اند؛ ترکیباتی که عمدتاً ناشی از فعالیت‌های بیولوژیکی هستند.
یکی از این ترکیبات شناسایی شده، «دی‌متیل سولفید» (DMS) نام دارد که در کره زمین، به طور عمده توسط فیتوپلانکتون‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های دریایی تولید می‌شود.
این سیاره فراخورشیدی که جرمی حدود ۹ برابر زمین دارد، در فاصله ۱۲۰ سال نوری از منظومه شمسی ما به دور ستاره‌ای می‌گردد و در منطقه‌ای موسوم به «منطقه زیست‌پذیر» آن واقع شده است؛ ناحیه‌ای که در آن دما برای وجود آب مایع مناسب ارزیابی می‌شود. بررسی‌های پیشین در سال ۲۰۲۳ با استفاده از ابزارهای فروسرخ تلسکوپ جیمز وب، احتمال وجود DMS در جو این سیاره را مطرح کرده بود، اما یافته‌های آن زمان قطعی نبودند و تنها با داده‌هایی سازگار بودند که می‌توانستند ناشی از وجود این گاز باشند.
در مطالعه جدید، تیم علمی به رهبری دکتر نیکو مدهوسودان (استاد مؤسسه اخترشناسی دانشگاه کمبریج) از ابزار دیگری به نام MIRI در تلسکوپ جیمز وب استفاده کرده‌اند. این ابزار که نور فروسرخ میانی را رصد می‌کند، محدوده متفاوتی از طول موج‌ها را نسبت به ابزارهای قبلی مورد بررسی قرار می‌دهد. بر این اساس، دانشمندان توانسته‌اند مجدداً و به طور مستقل، «طیف نوری» گاز DMS یا ترکیب شیمیایی نزدیک به آن، یعنی «دی‌متیل دی‌سولفید» (DMDS) را شناسایی کنند.
مدهوسودان در این باره می‌گوید: «این یک مسیر کاملاً مستقل از شواهد قبلی است؛ با ابزار متفاوت، در طول موج متفاوت و بدون هیچ گونه همپوشانی با داده‌های پیشین. و این بار، سیگنال بسیار واضح و قوی ظاهر شد».
به اعتقاد اخترشناسان، K2-18b ممکن است نمونه‌ای از یک «سیاره هایسیان» باشد؛ نوعی از سیارات فراخورشیدی که در سال ۲۰۲۱ به عنوان یک دسته جدید معرفی شدند. این جهان‌ها دارای اقیانوس‌های وسیع آب مایع و جوی غنی از هیدروژن هستند. واژه هایسیان نیز از ترکیب دو واژه «هیدروژن» و «اقیانوس» گرفته شده است. به گفته پژوهشگران، غلظت گازهای DMS و DMDS در جو K2-18b بیش از ۱۰ واحد در میلیون حجمی تخمین زده شده است، در حالی که این میزان در زمین کمتر از یک واحد در میلیارد است.
مدهوسودان در ادامه می‌افزاید: «پیش‌بینی‌های نظری گذشته نشان داده بود که در چنین سیاراتی، وجود مقادیر بالای گازهای گوگرددار مانند DMS و DMDS ممکن است. اکنون، مشاهدات ما با آن پیش‌بینی‌ها همخوانی دارد. با توجه به آنچه تاکنون درباره K2-18b می‌دانیم، بهترین توضیح برای داده‌ها، وجود یک اقیانوس مملو از حیات در یک سیاره هایسیان است».
با این حال، پژوهشگران تاکید کرده‌اند که این یافته‌ها به معنای کشف قطعی حیات نیست و تنها شواهدی از وجود احتمالی گازهای زیستی ارائه شده است. آن‌ها خاطرنشان کرده‌اند که برای اطمینان بیشتر، به تحقیقات گسترده‌تری نیاز است. برخی دیگر از دانشمندان نیز با این دیدگاه موافق هستند و برخی نیز با رویکردی انتقادی‌تر به این موضوع می‌نگرند.
کریس لینتات، استاد اخترفیزیک دانشگاه آکسفورد، در واکنش به ادعای مدهوسودان مبنی بر «وضوح و قدرت» سیگنال‌ها، در شبکه اجتماعی BlueSky نوشت: «در مقاله داوری‌شده آمده است که اگرچه DMS و DMDS بهترین توضیح برای مشاهدات کنونی هستند، اما میزان اطمینان علمی آن‌ها در حد پایین‌تری از استانداردهای معمول قرار دارد».
بر این اساس، باید توجه داشت که شناسایی نشانه‌های حیات در سیارات فراخورشیدی فرآیندی بسیار پیچیده و حساس است. حتی در صورت شناسایی سرنخ‌های قوی، تأیید آن‌ها بدون دسترسی مستقیم یا مشاهدات دقیق‌تر دشوار خواهد بود؛ به ویژه در مورد سیاره‌ای مانند K2-18b که در حال حاضر امکان مشاهده نزدیک آن وجود ندارد. بنابراین، بحث‌ها و تلاش‌ها برای جمع‌آوری داده‌های بیشتر در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
