خستگی مفرط روزانه علیرغم خواب کافی، مشکلی شایع است که بسیاری از افراد با آن دستوپنجه نرم میکنند. این احساس میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که نیاز به بررسی دقیق دارند. به گفته متخصصان، رعایت یک برنامه خواب منظم و کافی (7 تا 8 ساعت خواب شبانه در ساعتهای مشخص) نقش اساسی در رفع این مشکل ایفا میکند. خوابهای پراکنده و غیرپیوسته، برخلاف تصور عموم، تاثیر چندانی در رفع خستگی ندارند.
عادات غذایی و سبک زندگی نیز میتوانند به طور چشمگیری بر کیفیت خواب تاثیر بگذارند. مصرف کافئین و الکل در ساعات نزدیک به خواب، استفاده از تلفن همراه قبل از خواب و خوردن میان وعدههای سنگین قبل از خواب، از جمله عواملی هستند که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند. همچنین، شام باید حداقل ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب میل شود.
چنانچه مشکلات خواب همچنان ادامه داشت، مراجعه به متخصص خواب ضروری است. این متخصصان با بررسی سوابق پزشکی و خانوادگی، به شناسایی علل احتمالی دیگر کمک خواهند کرد. اختلالات خواب، از جمله آپنه خواب، به عنوان یک عامل شایع خستگی مزمن شناخته میشود. آپنه خواب با اختلال در تنفس در طول خواب همراه است و میتواند عواقب جدی مانند بیماریهای قلبی و سکته مغزی را به دنبال داشته باشد.
سندروم پای بیقرار نیز یکی از عوامل ایجاد کننده اختلال خواب و خستگی است. این سندروم با احساس ناراحتی و بیقراری در پاها همراه است و معمولا در شب تشدید میشود. ماساژ پاها، کاهش مصرف الکل و کافئین و درمان کمبود آهن، میتوانند در تسکین علائم این سندروم مؤثر باشند.
علاوه بر اختلالات خواب، مشکلات هورمونی، به ویژه کمکاری تیروئید، میتوانند عامل خستگی مفرط باشند. کمبود ویتامینها و مواد معدنی، از جمله آهن، ویتامین D و B12، نیز از دیگر دلایل خستگی مزمن محسوب میشوند. بیماریهای مزمن همچون دیابت، افسردگی، بیماریهای گوارشی و حتی کووید طولانیمدت نیز میتوانند باعث ایجاد خستگی شوند. در نهایت، مصرف برخی از داروها نیز ممکن است خستگی را به عنوان یک عارضه جانبی به همراه داشته باشند. تشخیص و درمان این عوامل نیازمند مشاوره با پزشک و انجام آزمایشهای لازم است. حدود ۳۰ درصد از بزرگسالان در جهان از مشکلات خواب رنج میبرند. اگر علائم خستگی بیش از سه بار در هفته و به مدت سه ماه ادامه یافت، احتمالاً با بی خوابی مزمن روبرو هستید.