با افزایش روزافزون جمعیت سالمند در جهان و ایران، نیاز به درمان‌های پیشگیرانه برای بیماری آلزایمر بیش از پیش برجسته شده است. تازه‌ترین مطالعات پژوهشگران بیمارستان تحقیقاتی سنت‌جود نشان می‌دهد که پروتئین میدکاین می‌تواند با ممانعت از تجمع آمیلوئید بتا، از شروع تدریجی زوال عصبی جلوگیری کند و افقی تازه در مسیر درمان این بیماری بگشاید.
نقش آمیلوئید بتا و تاو در آلزایمر
در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر، پروتئین‌های آمیلوئید بتا و تاو نقش محرک در تخریب نورون‌ها دارند. آمیلوئید بتا پس از فسفریله شدن بیش از حد به‌صورت توده‌های فیبریل چسبنده در اطراف سلول‌های عصبی تجمع می‌یابد و تاو از پایداری ساختارهای داخلی نورون‌ها می‌کاهد. این فرآیند به‌تدریج حافظه و کارکرد شناختی را تضعیف می‌کند.
میدکاین؛ پروتئین محافظ در برابر تجمع چسبنده
میدکاین، فاکتور رشدی که در دوران جنینی فراوان است و در برخی سرطان‌ها به‌عنوان نشانگر زیستی شناخته می‌شود، اکنون به‌عنوان سپری در برابر تجمع آمیلوئید بتا معرفی شده است. پژوهشگران دریافتند که افزودن میدکاین به محیط آزمایشگاهی از تشکیل توده‌های غیرقابل‌شناسایی آمیلوئید بتا پیشگیری می‌کند و پروتئین‌ها را در حالت پراکنده و کم‌خطر نگه می‌دارد.
روش‌های کلیدی مطالعه
- حسگر فلورسنت تیوفلاوین تی برای ردیابی تجمع آمیلوئید بتا
- طیف‌سنجی رزونانس مغناطیسی هسته‌ای (NMR) برای شناسایی تغییرات ساختاری
این روش‌ها نشان دادند که بدون میدکاین، سیگنال‌های فلورسنس و NMR به‌سرعت ناپدید می‌شوند اما با حضور میدکاین، این سیگنال‌ها بازمی‌گردند و تجمع‌های بزرگ شکل نمی‌گیرند.
چشم‌اندازهای درمانی و چالش‌ها
۱. طراحی داروهای کوچک بر پایه ساختار میدکاین برای مهار چسبندگی آمیلوئید بتا ۲. توسعه روش‌های دارورسانی مؤثر و قابل عبور از سد خونی-مغزی
پیاده‌سازی این راهکارها مستلزم مطالعات بالینی گسترده، ارزیابی ایمنی و یافتن فرمولاسیون‌هایی است که علاوه بر اثربخشی، عوارض جانبی ناچیز داشته باشند.
نتیجه‌گیری
کشف نقش محافظتی میدکاین در مراحل پیش از تجمع شدید آمیلوئید بتا، گامی مهم به سوی درمان پیشگیرانه آلزایمر است. ادامه تحقیقات برای شفاف‌سازی سازوکار اتصال میدکاین به آمیلوئید بتا و تبدیل این یافته‌ها به داروهای کوچک و قابل دسترس، کلید موفقیت درمان زودهنگام این بیماری خواهد بود.
سینا علیپور
او دانشجوی رشته مهندسی کامپیوتر در مقطع کارشناسی است و فعالیت حرفه‌ای خود را در عرصه رسانه از سال ۱۳۹۸ با یک بلاگ شخصی در حوزه فناوری آغاز کرده است. وی پس از مدتی به عنوان نویسنده آزاد در مجله‌های آنلاین تکنولوژی فعالیت کرد و در حال حاضر، دبیر سرویس نقد و بررسی گجت‌های هوشمند در یک مجله معتبر تکنولوژی است.
